"Houd ook in de natuur rekening met toegankelijkheid"

Natuur moet toegankelijk zijn voor iedereen – dat is de kern van het betoog van Denise Janmaat, directeur van het Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid. In een wereld waar steeds meer aandacht is voor inclusie, blijft de natuur vaak achter. Toch is het juist daar dat veel mensen – met en zonder beperking – tot rust komen en energie opdoen. Maar hoe vanzelfsprekend is een wandeling in het bos of een park als je een lichamelijke of visuele beperking hebt? Of wanneer je sneller vermoeid raakt door een onzichtbare aandoening?

Meer inspanning voor mensen met een beperking

Voor mensen met een fysieke beperking is een activiteit in de natuur vaak een grotere uitdaging. Wandelen met krukken, een rollator of het voortbewegen in een rolstoel vergt op onverharde paden aanzienlijk meer kracht dan op verhard terrein. Daarnaast moeten rolstoelgebruikers voortdurend opletten om obstakels zoals scherpe takken of stenen te vermijden, om schade aan de rolstoel te voorkomen.

Mensen met een visuele beperking ervaren de onvoorspelbaarheid van de natuur als extra belastend. Waar een stadsomgeving vaak structuur biedt, groeit en verandert de natuur constant. Afgebroken takken, modderplassen of drukte op het pad kunnen moeilijk op tijd worden opgemerkt, wat leidt tot een verhoogde alertheid tijdens wat een ontspannen wandeling zou moeten zijn.

Ook mensen met hart- of longklachten, ouderen en jonge kinderen hebben behoefte aan regelmatige rustmomenten. Comfortabele bankjes onderweg zijn dan essentieel. Ze moeten goed toegankelijk zijn, voorzien van leuningen, en geplaatst op een vlakke ondergrond zodat mensen veilig kunnen opstaan – eventueel met behulp van een rollator.

Verkeerde ontwerpen vergroten risico’s

Design speelt een cruciale rol in de toegankelijkheid. Diepe zitbanken, voetenplanken of onregelmatige ondergrond maken het gebruik lastig of zelfs gevaarlijk voor mensen met beperkte mobiliteit. Slechtzienden kunnen obstakels niet goed inschatten en lopen daardoor extra risico’s op vallen of letsel.

In sommige parken worden creatieve ontwerpelementen gebruikt in paden, zoals bijzondere tegeldessins. Hoewel esthetisch aantrekkelijk, kunnen ze verwarring scheppen bij mensen met een visuele beperking. Het ontbreken van duidelijke gidslijnen of hoogteverschillen belemmert de oriëntatie en kan leiden tot gevaarlijke situaties.

Bruggen vormen een ander risico. Vaak sluiten ze slecht aan op wandelpaden, wat hoogteverschillen en kuilen veroorzaakt – precies op plekken waar mensen extra steun zoeken. Ook de vormgeving van leuningen is belangrijk: een decoratief ontwerp kan steun juist onmogelijk maken, met verlies van balans als gevolg.

Natuur voor iedereen

Toegankelijke natuur is geen luxe, maar een basisbehoefte. Met relatief eenvoudige aanpassingen kan groen écht inclusief worden gemaakt. Wie de natuur voor iedereen openstelt, draagt bij aan een gezondere, inclusievere samenleving.

Lees het volledige betoog van Denise Janmaat op biind.nl